Kadın Emeği, Görünmeyen Sanat ve Dijital Dönüşümün Hatları

Görünmeyen Çizgiler Bazı çizgiler görünmezdir ne kalemle çizilir ne fırçayla. Kadın emeğinin haritası da öyledir. Sessiz, derin ve süreklidir.

Sanatın Sessiz Tanıkları

Tarih boyunca kadın emeği sanatın her katmanında yer aldı, ancak hep arka planda kaldı. Bir ressamın fırçasını yıkayan, bir oyuncunun kostümünü diken, bir kamerayı taşıyan ellerin hikâyesi çok az anlatıldı. Sanatın sahne ışığı önündeki başarıların ardında, uykusuz geceler ve sabırla dokunan emeğin gölgeleri var. Kadınların hikâyesi görünmezdi; şimdi sanat o hikâyeyi söze, sese ve görüntüye dönüştürüyor.

Bir yönetmen yardımcısının sabrı, bir ses teknisyeninin titizliği, bir kurgucunun sezgisi — hepsi kadın emeğinin sanat dilindeki karşılıklarıdır. Sanat burada artık yalnızca bir estetik alan değil, iyileşmenin ve dayanışmanın sahasıdır.

Dijital Çizgiler: Görünmeyen Emeğin Yeni Biçimi

Bugün çizgiler dijital ekranlarda çiziliyor. Kadın emeği artık yalnızca stüdyolarda değil, sanal atölyelerde, yapay zekâ algoritmalarında, e-ticaret platformlarında var oluyor. Bir kadının tasarladığı afiş, düzenlediği ses, yönettiği içerik — hepsi dijital çağın görünmeyen sanat biçimleri.

Yapay zekâ, kadın emeğine hem alan açıyor hem de yeni sınırlar getiriyor. Algoritmalar cinsiyet körü olabiliyor, ama kadınlar bu sınırları fark edip yeniden yazıyor. Bir grafik tasarımcının sabrı, bir dijital girişimcinin yaratıcılığı, bir içerik üreticisinin direnci — hepsi yeni çağın “görünmeyen ama etkili” sanatı. Kadınlar artık yalnızca kodları değil, hikâyeyi de yeniden yazıyorlar.

Kadın Dayanışmasının Yeni Haritası

Her kadın kendi çizgisini yeniden tanımlar. Kimi sessizce kalemle, kimi gür bir sesle, kimi ekrandan. Ama hepsi aynı soruya cevap arar: “Ben nerede duruyorum?” Bu soruya verilen her cevap, yeni bir dayanışma haritasıdır. Kadınlar artık yalnız üretmiyor; birbirlerini görünür kılıyor. Atölyelerde, dijital ağlarda, dayanışma platformlarında bir araya geliyorlar.

Bir sinema setinde ışık ayarlayan kadınla, bir e-ticaret sayfası yöneten kadının ortak noktası var: görünmeyen emeği görünür kılma arzusu. Bu arzunun kökünde, “çizgiyi aşma” cesareti yatıyor. Kadınlar artık sınırın içinde değil, çizginin ötesinde duruyorlar.

Sanat, teknoloji ve dayanışma birleştiğinde çizgi bir sınıra değil, bir özgürlük alanına dönüşüyor. Ve kadınlar, kendi çizgilerini özgürce yeniden çiziyorlar.

Akbank Sanat ve Kadir Has Üniversitesi’nin “Çizginin Neresinde?” projesi, sanatın perde arkasında yer alan kadınları görünür kılarken hepimize o temel soruyu soruyor:

“Sen kendi çizgini nerede çekiyorsun?”

Ezgi Ülkü Aykut

Kaynakça

Akbank Sanat & Kadir Has Üniversitesi (2025). Çizginin Neresinde? ArtDog İstanbul.

Federici, S. (2019). Re-enchanting the World: Feminism and the Politics of the Commons. PM Press.

UN Women (2023). Gender Equality and the Digital Economy Report.

E. Ü. Aykut (2024). Kadın, Yapay Zekâ ve Yeni Ekonomiler Üzerine Notlar. ProjeMentor Yayınları.

Gilligan, C. (2020). The Ethics of Care in the Digital Age. Cambridge University Press.