Bir Skandalın Gölgesinde: Futbol, Siyaset ve Güven Krizinin Anatomisi

Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı İbrahim Hacıosmanoğlu’nun açıkladığı veriler, Türk futbol tarihinin en sarsıcı skandallarından birini ortaya çıkardı: 571 hakemden 371’inin bahis hesabı var, 152’si ise aktif olarak bahis oynuyor. Üstelik bunlar arasında üst klasman hakemleri de bulunuyor. Bu veriler yalnızca etik bir ihlali değil, futbolun uzun süredir tartışılan “bağımsızlık” ve “temizlik” iddiasını da yerle bir eden yapısal bir soruna işaret ediyor.

Getty Images

Futbolun Siyasallaşan Ekonomisi

Futbol, kitlelerin rızasının üretildiği ve meşrulaştırıldığı bir toplumsal sahnedir. Hakemlerin bahis sistemine dâhil olması, yalnızca bireysel etik ihlali değil, bu hegemonik yapının krizini de açığa çıkarır.

Mehmet Şenol’un Siyaset, Kulüp, Stadyum kitabında belirttiği gibi, stadyumlar artık yalnızca oyun alanları değil; “siyasetin estetize edildiği” kamusal sahnelerdir.

Ancak bugünkü skandal, bu estetiğin ardındaki kurumsal çürümenin derinliğini gösteriyor. Şeffaflık söylemleriyle süslenen futbol yönetimi, aslında siyasetin ekonomik uzantısına dönüşmüş durumda.

Hakemden Yurttaşa: Güvenin Çöküşü

İbrahim Hakkı Seydioğulları’nın Popüler Kültür Bağlamında Futbol ve Siyaset İlişkisi adlı çalışması, futbolun kitlelerin zihinsel formasyonunu şekillendiren bir hegemonya aracı olduğunu söyler. Bu bağlamda, hakemlerin bahis sistemine bulaşması yalnızca futbolu değil, bu hegemonya aracının “inandırıcılığını” da sarsıyor. Futbol artık bir temsil alanı olmaktan çıkıp, “rant ve çıkar ağlarının” parçasına dönüşüyor.

Kriz sadece bir spor olayı değil, kamusal alanda “adalet” kavrayışının erozyonudur. Hakemin tarafsızlığı, yurttaşın adalet duygusuyla özdeş bir semboldür. Bu sembol çöktüğünde, yalnızca futbol değil, kamusal güven de zedelenir.

Türkiye’de Futbolun Politik Dokusu

Özgür Karataş’ın tarihsel çözümlemesinde futbol, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren bir “kitle yönetimi” aracı olarak ele alınmıştır. 1980 sonrasında apolitikleştirilen toplumun dikkatinin futbola yönlendirilmesi, “sirk ve ekmek” politikalarının bir yansımasıdır. Günümüzde ise bu ilişki, siyasetin spor üzerinden meşruiyet üretme biçimi haline gelmiştir.

Futbol, artık yalnızca bir oyun değil; iktidarın görünmez biçimde kendini yeniden ürettiği bir alandır. Belediyelerden holdinglere, federasyonlardan medya gruplarına kadar her yapı, futbolu bir temsil aracına dönüştürmüştür. Bu nedenle hakemlerin bahis sistemine bulaşması, bireysel bir çürüme değil, sistematik bir yozlaşmanın sonucudur.

Krizden Arınma Mümkün mü?

Hacıosmanoğlu’nun “pisliği temizleyeceğiz” açıklaması, yüzeyde kararlı görünse de, bu sistemin özündeki yapısal ilişkileri hedef almadıkça sembolik bir söylemde kalacaktır. Çünkü futbolun krizi, bireylerin değil, kurumların üretimidir.

Gerçek bir temizlik, yalnızca etik kodlarla değil, futbolun ekonomik-siyasal mimarisini dönüştürmekle mümkündür. Aksi halde, bu tür skandallar “yeniden ve yeniden” üretilecektir.

Sahanın Dışı Artık Daha Kalabalık

Bugün geldiğimiz noktada futbol, sahada oynanandan çok daha fazlasını temsil ediyor: iktidar ilişkilerini, ekonomik bağımlılıkları ve toplumun adalet algısını. Hakemlerin bahis hesapları, futbolun uzun süredir bir “politik ekonomi laboratuvarı” olduğunu bir kez daha kanıtladı.

Futbolun yeniden kamusal güveni kazanması, yalnızca sporun değil, toplumun demokratikleşmesi açısından da belirleyici bir sınav haline geldi.

Çünkü artık mesele şu: Futbol kimin oyunu?

Melis Özyurt

Kaynakça

• Şenol, Mehmet. Siyaset, Kulüp, Stadyum. İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.

• Seydioğulları, İbrahim Hakkı. Popüler Kültür Bağlamında Futbol ve Siyaset İlişkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları, 2019.

• Karataş, Özgür. Türkiye’de Futbol ve Siyaset İlişkisi. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2021.

• Gramsci, Antonio. Selections from the Prison Notebooks. New York: International Publishers, 1971.