Değişim - Michel Butor

Butor'un "Dereceler"ini almaya birkaç kez niyetlenip vazgeçmiştim hep, "Değişim" yayımlanınca konusu da ilgimi çekince tercihimi ondan yana kullandım.Romanın kahramanı Delmont Paris'te yaşıyor, evli ve çocukları var. İş gezileri kapsamında Roma'ya gidip gelirken bir kadınla tanışıyor ve sevgili oluyorlar. Eşinden ve çocuklarından bunaldığını fark ettikçe Delmont Roma'da yaşayan sevgilisi Cécile'e daha çok bağlanıyor.

Önce boşanmaya karar verse de başka bir imkân çıkınca karşısına onu değerlendirerek iki ilişkisini de yürütmeye karar veriyor. Tabii bunu düşünüyor şimdilik. Ama düşüncelerimizle hayat ne kadar paralel gider ki?Bu özet sıradan bir konuya değiniyor gibi dursa da romanı özel kılan noktalar farklı tabii. İlk önce tüm bu yaşananları biz Delmont'nun geçmişe dönüşleriyle öğreniyoruz.

O ne hatırlayıp anlatıyorsa biz de ona göre yargılıyoruz bu üçlüyü. Aslında tüm geçmişini Delmont, Paris'ten Roma'ya yaptığı tren yolculuğunda anlatıyor ki bir gün bile sürmeyen bir yolculuk bu.

Yani iç monologun zirve yaptığı bir roman okuyacaksınız. Zihni o kadar meşgul ki Delmont'nun adeta nefes almıyor, sadece düşünceden ibaret bir adama dönüşüyor. Bu düşüncelerin içinde etrafına ilgisini de kaybetmiyor ama. Yolculuk boyunca trene binenler, trenden inenler, onlara verdiği isimler ve biçtiği hayatlarla kendini oyalamayı başarıyor arada.İki şehir de Delmont için önemli, ama Roma'ya sevgisi bir başka. Hatta bir yerde itiraf da ediyor, vazgeçemediği Cécile değil de Cécile'le özdeşleştirdiği Roma aslında. Roma'yı neredeyse karış karış geziyor, Paris onun için ev, eş ve sorumluluklar demekken Roma kendini bulduğu bir özgürlükler şehrine dönüşüyor.

Bunu keşfettiğinde kafa karışıklığını da yavaş yavaş üstünden atmaya başlıyor Delmont.Romanın bir diğer farklılığı anlatıcının ikinci çokluk kişi olması. Çok alışık değiliz bu anlatıcıya. Tüm romanı bu anlatıcıyla okumak, zorluyor açıkçası.Durak durak peşinde olduğumuz Delmont'nun yaşadığı duygu ve düşünce değişimleri kitabın adıyla paralel. Roma'nın sesi ve yüzü olarak gördüğü Cécile, Roma'dan çıkarsa yine Cécile olacak ve Delmont onu sevmeye devam edecek midir?

Özünde sorusu bu Delmont'nun. Cevap da romanın sonunda."Değişim"i Türkçeye Şirin Erkan Leitao çevirmiş. Alice Zeniter'den çevirdiği "Kaybetme Sanatı"nı okumuştum daha önce. İki romanın çevirisi de çok çok iyi. Sıradaki Leitao çevirim "İnsanların En Gizli Hatırası" olacak.