İnsanların En Gizli Hatırası - Mohamed Mbougar Sarr
- Neslihan Bayram Yavuz
- 6 gün önce
- 2 dakikada okunur
Yazarlığa, ortaya eser çıkarmaya, edebiyat eleştirmenliğine, edebiyat camiasının tartışmalarına, yazarların birbirlerini bozguna uğratmalarına, daha da uzatmadan edebiyatın görünen ve görünmeyen yüzüne dair bir roman yazmış Sarr diyebiliriz. Kurmacanın en can alıcı yönü demin saydıklarım ki tüm bu meseleleri tartışması Sarr'ın okuyanı edebiyata doyurmasına sebep.
2021 Goncourt Ödülü'nü alan romanın çıkış noktası Malili yazar Yambo Ouologuem ve eseri. Kendisi yazdığı roman üzerinden intihalle suçlanınca yaşadığı Fransa'dan ayrılarak ülkesi Mali'ye dönmüş, elini eteğini dünyadan çekmiş. Sarr da romanının temelini bu hikâyeden alıyor; romanda Afrikalı bir yazar intihalle suçlandığı için izini kaybettiriyor, kitabı da piyasada bulunmadığı için merakla kitabın peşine düşen anlatıcı Faye hikâyeyi katman katman açarak Sarr'ın edebiyat camiasına dair eteğindeki taşları dökmesine aracı oluyor.
Afrikalı bir yazarın bir Fransız gibi mükemmel bir Fransızcayla eser yazabilmesine şaşıran eleştirmenler ikiyüzlülükte sınır tanımayıp kitabın en büyük zayıflığı olarak yeterince zenci olmayışını görüyorlar. Afrika'dan gerektiğince bahsetmemekle suçluyorlar bahsettiğim kayıp kitabın yazarını.
Sarr'ın da dikkat çektiği üzere bir Afrikalı yazarın asıl hayali Fransız edebiyat ortamında yüce bir konuma ulaşmak. Burjuva Fransa buna yardıma hazır; vicdanını rahat tutmak için içlerinden birini elbette kutsayacak da bu durumdaki yazar tam olarak nereli olacak? Ne doğduğu topraklara ait olabiliyor ne yaşadığı topraklara... Sarr ne cevap veriyor soruya? Bir yazar nereli olursa olsun, kökeni veya derisinin rengi ne olursa olsun yeteneği varsa yazabilmeli, diyor.
Batı'nın karmaşık edebiyat dünyasını anlattığı gibi Sarr hâkim olduğu Afrika kültürünü de yedirmiş romanına. Sürüp giden kıyas hâli iki tarafın birbirinden ne kadar farklı olduğunu ortaya koyarken işimize geldiği gibi hareket ettiğimizi de yüzümüze çarpıyor. Varlığını kanıtlamak, tutunmak ve zirvede kalmak çok zor. Kendinden olmayana karşı ne kadar yetenekli olsa da öteki gözüyle bakmanın sonu yok Batı'da. Sarr'ın bunu çok iyi gözlemlediğine, iliklerine kadar yaşayan bir yazar olduğuna şüphe yok.
düşünmek, arka cephede dönen oyunları bilmek, takdir edilmek için sadece iyi yazmanın yetmediği gerçeğiyle yüzleşmek ve edebiyatın mutfağına dair daha birçok meseleyi görmek için mutlaka okumalısınız "İnsanların En Gizli Hatırası"nı. Kurmaca kısmı zaten çok sürükleyici, merakla okutuyor. Bir taşla iki kuş...
Romanın çevirmeni Türkçesini çok sevdiğim çevirmenlerden olan, Sarr kitapları üzerine gerçekleştirdiği söyleşiye katıldığım için de çok mutlu olduğum Şirin Erkan Leitao.
Neslihan Bayram Yavuz
Yorumlar